تحلیل رشد بلندمدت اقتصاد ایران و چالش‌های دهه 90

نویسندگان: مسعود نیلی و ابوالفضل خاوری نژاد

چکیده:

رشد اقتصادی کشور در سال‌های 91 و 92 به ترتیب 8/6- و 9/1- درصد کاهش یافته که در سال‌های پس از پایان جنگ سابقه نداشته است. رشدهای منفی اقتصادی کشور در این سال‌ها، با اعمال شدیدترین تحریم‌‌هایی که می‌توان بر کشوری اعمال نمود همزمان شده است. پرسشی که در اینجا مطرح می‌گردد این است که چه میزان از افت تولید کشور در سال‌های اخیر را می‌توان ناشی از اعمال این تحریم‌ها‌ دانست. از سوی دیگر، مقاله حاضر به این باور عام که با برداشته شدن تحریم‌ها، اقتصاد کشور به نرخ‌های رشد قبلی باز خواهد گشت، نیز خواهد پرداخت.

در این مقاله، با استفاده از محاسبه شاخص‌های بهره‌وری، اثر ناشی از تحریم بانک مرکزی و سایر تحریم‌های تجاری بر رشد تولید ناخالص داخلی بدون نفت برآورد می‌گردد. بدین منظور، نخست شاخص بهره‌وری بر پایه ارزش افزوده و شکل خاصی از ارزش ستانده محاسبه شده و از تفاضل نرخ رشد بهره‌وری بدست آمده، اثر تحریم محاسبه می‌شود. علاوه بر اثر تحریم بانک مرکزی، اثر تحریم نفتی نیز با استفاده از ارقام تفکیکی حسابهای ملی، به صورت جداگانه برآورد می‌گردد. با جمع دو اثر مذکور، اثر کل تحریم بر رشد اقتصادی کشور بدست می‌آید.

در پاسخ به پرسش دوم، یعنی بررسی نرخ‌های رشد اقتصادی در سال‌های پایانی دهه 90، به شرطی که تحریم‌های بین‌المللی برداشته شود، در مقاله حاضر، ابتدا مقادیر تولید بالقوه برآورد شده و سپس بر اساس سناریوی رشد تشکیل سرمایه ثابت در سال‌های مورد بررسی و با قید حفظ ساختارهای موجود در اقتصاد کشور، میانگین رشد اقتصادی سال‌های باقیمانده از سده چهاردهم شمسی پیش‌بینی می‌شود. مطابق با ارقام بدست آمده، رشد اقتصادی کشور در حدود نصف دوره قبل از آن خواهد بود.

مشاهده کامل مقاله